Münster Antlaşması ve Osnabrück Antlaşması gibi bazı anlaşmaları da kapsayan Westfalya (Westphalia) Barışı, Avrupa’da siyasi ve dini çekişmeleri içinde barındıran Otuz Yıl ve Seksen Yıl Savaşları‘nın ardından Ekim ve Mayıs 1648 tarihlerinde imzalandı.
Avrupa’yı Westfalya’ya götüren anlaşmalar
Antlaşma 24 Ekim ve 15 Mayıs 1648’de Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu, diğer Alman prensleri, İspanya, Fransa, İsveç ve Hollanda Cumhuriyeti temsilcileri arasında imzalandı. Fransa ve İspanya arasında 1659 yılında imzalanan Pyrenees Antlaşması‘nı da bu antlaşmanın içine dahil edebiliriz. Bu barış tarihçiler tarafından modern çağın başlangıcı olarak zikredilirken, Uluslararası İlişkiler disiplini açısından da modern devletin ortaya çıkması bağlamında uluslar arası ilişkilerin doğasının ortaya çıkması bağlamında değerlendirilmektedir. İki antlaşmanın metni de aşağı yukarı aynıdır. Her ikisinde de Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’nun dahilî meselelerinden bahsedilmektedir.
Kutsal Roma İmparatorluğu’nu parçaladı
Anlaşmanın siyasi sonuçları açısından Kutsal Roma İmparatorluğu’nun parçalandığının belirtilmesiyle Hollanda ve İsviçre üzerinde herhangi bir hak iddiası kalmamış, böylece İsviçre bağımsızlığını kazanmıştır. Dinî açıdan ise o dönem yoğun mezhep çatışmalarının yaşandığı Avrupa’da Augsburg Barışı’nın hükümleri yenilenerek Almanya’da Katoliklik, Protestanlık ve Kalvinizm gibi mezhepler geçerli mezhepler haline gelmiştir.
Daha önce mezhep farklılıkları sebebiyle büyük savaşların yaşandığı Avrupa’da büyük ölçüde mezhep barışı sağlanmıştır. Westfalya ile Katolik Habsburgların Avrupa’ya egemen olma imkânı ortadan kaldırılmış, diğer mezheplere hayat hakkı tanımıştır. Dahası, bu durum Almanya’yı siyasi açıdan parçalamış, Fransa’ya ise alan açmıştır. Fransa bu sayede üsünlük kazanmıştır. Almanya’daki güç mücadelesinde Almanya siyasi birliğini ancak 1871 yılında sağlayabilmiştir.
Uluslararası İlişkiler açısından önemi
Uluslararası ilişkiler disiplininde teorisyenler Westfalya Anlaşması‘na büyük önem atfetmektedirler. Westfalya‘nın getirdiği sistemin dikkat çeken özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır:
- Devletlerin egemenliği ve siyasal olarak Self Determinasyon (Geleceklik Hakkı) esasları prensibi,
- Devletler arasında eşitlik prensibi (Her devletin eşit egemenliğe sahip olması),
- Bir devletin iç işlerine başka bir yabancı devletin karışmaması ilkesi.
Bu prensipler tüm dünyada baskın uluslararası ilişkiler yaklaşımı olarak varlığını koruyan Realizm teorisinin yaygın görüşleri olarak kayıtlara geçmiştir. Siyasi realizme göre bu ilke ve prensipler, devletler sisteminde neden “Westphalia Sistemine” başvurulduğunu açıklar.